Doğu Batı

Doğu ve Batı, ünlü bir kavram zıtlığının başında yer alıyor. Doğu ve

Batı 'nın bazen bir gerçeklik, bazen bir yanılsama olarak ele alınması ise

başka bir üne sahiptir. Kavramlar arasında ilk oyun tarih ile coğrafya

arasında, iki bilimin dile getirdiği farklı gerçekliklerde ortaya çıkar. Doğu

ve Batı terimlerinin coğrafyada ayrı kutuplara yerleştirilmesine karşılık

tarihçiler bu tür ayrımları kaldırarak zaman içerisinde yönlerin sürekli

değişen yapısını vurgulamaktadırlar. Tarih biliminin ışığı altında bu ünlü

karşıtlığın yüzyıllara yayılan hareketliliğini gözlemliyoruz.

Her uygarlık kendi Doğu'sunu ve Batı'sını yaratmıştır. Mısır, Mezopotamya,

Roma, Yunan, Avrupa uygarlıkları kendi Doğu ve Batı'larını

kuran uygarlıklardır. Akdeniz, Doğu Batı ilişkilerinin ağırlık merkezidir.

Doğu ve Batı ' nın kuruluşuna dair geniş bilgiyi · ilk defa Akdeniz

medeniyetinden öğreniyoruz. Akdeniz'in özgül yapısı buraya gelip yerleşmiş

her uygarlığa yeni rönesanlar kurma fırsatını vermiştir. "Greklerin

ahenkli güzelliği, Arapların yakıcı düşünce fantezileri, Haçlı Seferlerinin

masalsı çağı", İskenderiye, Endülüs kültürü, felsefe, çeviri faaliyetleri ve

ekonomik refah Akdeniz'in ayırt edici tarihidir.

Osmanlı Devleti savaş meydanlarında yenilerek, Batı'nın üstünlüğünü,

somut olarak hissettiği zaman, iki şeyi aynı zamanda yapması gerektiğini

gördü: Hem devlet cihazını, hem de bütünüyle toplumu dönüştürmesi

ve Batı 'yı üstün kılan standartlara uydurması gerektiğini. Devlet, toplumu

da içeren bir bütündü. Bir noktada çıkan değişme ihtiyacı, bütünü değiştirmek

zorundaydı.

Batı Avrupa eski dünyanın geri kalanına kıyasla nispeten daha homojen

bir insan dokusuna sahip olmasına karşın, farklılıkları birbirinden

ayırmaya ve aralarında 'doğal' bir çatışmanın varolduğuna inanmaya

daha eğilimliydi. Buna karşılık Doğu kendi heterojen insan malzemesini

bir arada 'uyum' içinde tutma alışkanlığına sahipti.

Batı medeniyeti ile dünyanın öteki medeniyetleri arasında gelecekte olacak

çatışmaları tarihin başlıca konusu olarak gören Samuel Huntington,

tartışmalı yazısında, Türkiye ve Batı ilişkileri üzerinde birtakım ilginç

gözlemler yapıyor ve yorumlarda bulunuyor. İlkin onun, dünya sorunlarına

bir siyaset bilimcisi olarak genelde nasıl yaklaştığını bir kere daha

hatırlayalım.

Huntington'a göre, Sovyetler'in dağılmasından ve Soğuk Savaş'ın son

bulmasından sonra, olası savaşlar artık milli devletler veya ideolojiler

arasında değil, farklı medeniyetlere mensup olup birleşen ve kaynaşan

devlet toplulukları arasında olacaktır.