Jül Sezar Galya Savaşları

Bütün Gallia üç bölüme ayrılmıştır. Bunlardan birinde Belgalar, diğerinde

Aquitanlar, üçüncüsünde ise kendi dillerinde Keltler, bizim dilimizde

ise Galler diye anılan bir millet oturur. Bütün bu milletler dilleri, töreleri

ve yasaları bakımından birbirinden farklıdırlar. Galler'i Aquitanlar'dan

Garumna (Garonne) nehri, Belgalar'dan ise Matrona (Mame) ile Sequana

(Scine) ayırır. Bunların hepsinin içinde en cesurları Belgalardır. Çünkü,

eyaletin kültür ve uygarlığından pek uzakta kalmış oldukları gibi ruhları

kadınlaştırıcı eşya ithal eden tacirler tarafından da daha az ziyaret edilirler.

Aynı zamanda, Rhein (Ren)' in öbür tarafında oturan Germanlar'a çok

yakındırlar ve onlarla devamlı olarak savaşırlar. Aynı nedenden ötürü,

Helvetler de yiğitlikte diğer Galler'den üstündürler. Çünkü hemen her

gün Germanlar'la mücadele ederler, ya onları Gal topraklarından atmaya

uğraşırlar ya da kendileri onların topraklarında savaşa girerler.

Memleketin Galler tarafından işgal edildiğini söylediğimiz kısmı Rhone nehrinden

başlar, Garumna nehri, okyanus ve Belgalar'ın arazisiyle çevrilmiştir.

Bundan başka, Sequanlar ve Helvetler tarafından, Rhein nehrine ulaşır;

yönü kuzeye doğrudur. Belgalar'ın arazisi Gallia'nın kenarında başlayarak

Rhein nehrinin aşağı kısmına erişir, yönü kuzeye ve doğuya doğru dur. Aquitania, Garumna nehrinden başlayarak Pirene dağlarına ve Okyanusun

İspanya'ya yakın kısmına erişir; yönü, batı ile kuzey arasındadır.

Helvetler içinde en soylu ve en zengin adam Orgetorix'ti . Marcus Mesaalla

ile Marcus Piso'nun konsüllükleri zamanında, krallığa karşı duyduğu

hırs onu soylular arasında bir fesat hazırlamaya yöneltti. Kabile halkını

bütün kuvvetleriyle ülkelerinden çıkmaya ikna etti: "Mademki" dedi,

"kahramanlıkta herkesten üstünüz, bizim için bütün Gallia'yı zaptetmek

işten bile değildir." Halk buna pek kolayca kandı. Çünkü Helvetler arazilerinin

özellikleri dolayısıyla pek dar bir yerde mahpus kalmışlardır. Çünkü

bir yanda son derece geniş ve derin olan ve Helvetia'yı Germenia'dan

ayıran Rhein nehri, öte yanda son derece yüksek ve Sequanlar'la Helvetler

arasında bulunan Jura silsilesi; üçüncü yanda ise Leman gölü ve Eyaletimizi

Helvetler' den ayıran Rhone nehri vardır. Bu nedenlerden ötürü

pek geniş bir sahada dolaşamıyorlar, komşularına karşı da kolayca savaşa

girişemiyorlardı. Savaşa hasret çeken bu adamlar bu yüzden pek tedirgindiler.

Aynı zamanda nüfuslarının çokluğundan, savaşta ve yiğitlikte ünlerine

oranla, uzunluğuna 240 mil, genişliğine ise 1 80 mil kadar olan arazilerinin

kendileri çok küçük olduğunu düşünüyorlardı.

Bu düşünceye kapılarak ve Orgetorix' in de etkisi altında kalarak göç için

gerekli şeyleri hazırlamaya, mümkün olduğu kadar fazla yük hayvanı ve

araba satın almaya, yolculukları sırasında yetecek miktarda zahireye malik

olmak için ellerinden geldiği kadar fazla tohum ekmeye, en yakın

komşularıyla barış ve dostluk kurmaya karar verdiler.

Bu işleri başarmak için iki yılın yeteceğini düşünerek üçüncü yılda yola

çıkmaya karar verdiler. Bu işleri yürütmek için Orgetorix seçildi ve

kabilelere elçilik işini de üzerine aldı. Seyahati sırasında Sequan kabilesinden

Catamandaloedes' in oğlu Casticcus'u kandırdı. Bu adamın babası

senelerce Sequanlar'a krallık etmiş, kendine Roma senatosu tarafından

"Roma halkının dostu" unvanı verilmişti. Orgetorix bu adamı evvelce babasına

ait bulunan krallığı ele geçirmeye teşvik etti. O zamanda Aedu kabilesinin

reisi olan ve halkça sevilen Diviciacus'un erkek kardeşi Dunmorix'i

de aynı şeye teşvik ederek kızını ona nikahladı. Bu teşebbüsün

kolayca gerçekleşeceğini, çünkü kendisinin de, bütün Gallia'nın şüphesiz

en kuvvetli kabilesi olan Helvetler'in reisliğini elde etmek üzere olduğunu

söylüyordu. Onlara kendi malzeme ve ordusu ile birer krallık kazandırmaya

söz veriyordu. Onlar da, bu sözlere kanarak karşılıklı yükümlülüklere

giriştiler ve ant içtiler. Krallıkları ele geçirdikten sonra en kuvvetli ve en cesur üç kabilenin yardımıyla bütün Gallia'yı zaptedeceklerini umuyorlardı.

Bu plan casuslar tarafından Helvetler'e haber verildi. Adetleri üzere Orgetorix'

i zincirler içinde yargılanmaya zorladılar. Mahkum edilirse diri

diri ateşte yakılması gerekiyordu. Muhakemesi için tespit edilen günde

Orgetorix her taraftaki on bine varan bütün adamlarını, aynı zamanda sayısı

pek çok olan hizmetkarlarını ve borçlularını topladı. Onların sayesinde

yargılanmaktan kurtuldu. Buna kızan kabile halkı haklarını silah kuvvetiyle

elde etmeye kalkıştı. Yüksek görevliler köylerden birçok adamı

topluyorlardı. Bu sırada Orgetorix öldü. Helvetler'in de sandığı gibi kendi

kendini öldürmüş olmasından şüphe edilebilir.

Caesar, Helvetler' in, Sequanlar ve Aedular'a ait topraklardan Santonların

memleketine geçmek niyetinde olduklarını öğrendi. Santonlar, eyalette

küçük bir beylik olan Tolosatlar'ın ülkesinden pek uzak değildir. Bu

durum gerçekleşirse, Caesar, eyaletin büyük bir tehlikede kalacağını anlıyordu;

çünkü Roma milletinin düşmanı olan savaşçı bir kabile, savunulması

imkansız ve son derece verimli bir bölgede komşusu olacaktı. Bu

nedenle, Tuğgeneral Titus Labienus'u yaptırdığı tahkimata komutan tayin

etti. Kendi ise cebri yürüyüşlerle İtalya'ya hareket etti. Orada iki lejiyon

topladı ve Aquilleia civarında kışlayan üç lej iyonu kışlaklarından çıkardı .

Bu beş lejiyonla en kısa yoldan Alpler' i geçerek Uzak Gallia'ya erişti. O

bölgede Ceutonlar, Graioceller, Caturigler yüksek noktalar tutarak ordusunun

yürüyüşüne engel olmaya çalıştılar. Caesar birçok savaşlarda bunları

püskürttükten sonra yedinci günde Yakın Gallia'nın son durak yeri

olan Ocellum'dan Uzak Gallia'da Vocontiler'in ülkesine ulaştı. Oradan

ordusunu Allobroglar'ın topraklarına, oradan da Segusiavlar'ın ülkesine

yöneltti. Segusiavlar Rhöne nehrini geçtikten sonra eyaletin dışındaki ilk

kabiledir.