Jean Bauberot - Dünyada Laiklik

Jean Bauberot - Dünyada Laiklik

https://yadi.sk/i/1d36mn7Crrzjh 

2005 yılında, 30 ülkeden 250 entelektüel tarafından imzalanan

laiklikle ilgili uluslararası bir bildirgede şöyle deniyordu:

“Devlet, bir din ya da belli bir düşünce türü üzerinden meşrulaştınlamadığı

zaman ve yurttaşların tamamı siyasal iktidar üzerinde

eşit hak ve yetkilerle donatılmış olarak egemenliklerini kullanmak

için barışçıl bir şekilde müzakere edebildiklerinde bir laikleşme

süreci ortaya çıkar. (...) Dolayısıyla, çoğul ahlâkî ya da

dinî değerlerin ve çıkarların damgasını taşıyan toplumsal ilişkileri

uyumlulaştırmak isteyen her toplumda laiklik unsurları zorunlu

olarak belirir”. Bildirge, “laikliğin herhangi bir kültüre, ulusa,

kıtaya özgü olmadığını; terimin, geleneksel olarak kullanılmayan

yerlerde de var olabileceğini” ekliyordu.*

Laikliğe ilişkin bu yaklaşım, laikliğin sadece belli ülkelerde

var olduğu, hatta bir “Fransız istisnası” oluşturduğu şeklindeki

genel görüşten ayrılmaktadır. Ancak bu yaklaşım, kurucu ataların

laiklik kavrayışından uzak değildir. Böylcce, Fransa’da kiliseler

ile devletin ayrılmasını düzenleyen yasanın (1905) raportörü

olan Aristide Briand, 

Fransa’nın o zamanki durumunu

 “tam nan dinler”iyle birlikte bir “yarı-laiklik” olarak görüyordu. Kilise

ile devletin ayrılmasını gerçekleştiren devletlerin daha laik olduğunu

düşünüyor ve özellikle Brezilya, Kanada, ABD ve Meksika’yı

bu konuda model aldığını belirtiyordu.

Jules Ferry’nin yardımcısı ve laikliğin ilk teorisyeni olan Ferdinand

Buisson, Fransa’nın “Avrupa’nın en laik” ülkesi olduğunu

düşünüyordu (1883). Bu, diğer Avrupa ülkelerinin daha az ölçüde

de olsa laik olduğunu ve başka kıtalardaki ülkelerin ise belki de

daha fazla laik olduğunu kabul etmek demekti. Buisson’a göre, laiklik

“kamu hayatının farklı işlevleri”nin “kilisenin sıkı vesayetin

d e n ayrıldığı ve özgürleştiği bir tarihsel süreç içerisinde filizlenir.

Buradan, en sonunda “bütün dinler karşısında tarafsız, bütün

din adamlarından bağımsız, bütün teolojik kavrayışlardan muaf

laik devlete” ulaşırız. Bu, “artık her tür dinî inancın dışında kalarak

güvence altına alınan medeni hakların kullanılması” ve “bütün

dinlerin özgür olması” yoluyla “herkesin yasa önünde eşitliğine”

izin verir.

* Bkz. Le Monde, 10 Aralık 2005. Bu Bildirge, özellikle J. Bauberot, 2006, s. 247-

2 6 5 ’te ortaya konulmuştur.