Ayn Rand

https://yadi.sk/d/y3OW7lN1iQtJ2


2 şubat 1905'te rusya'da, st. petersburg'da, doğdu. altı yaşında kendi kendine okumayı öğrendi ve iki yıl sonra bir fransız çocuk dergisinde ilk hayâlî kahramanını keşfetti. bu ona hayatı boyunca örnek olacak başlıca kişiydi. dokuz yaşında roman yazarı olmaya karar verdi. mistisizme ve kollektivist rus kültürüne karşı çıktı ve walter scott ve özellikle beğendiği yazar olan victor hugo ile tanıştıktan sonra kendisini avrupalı bir yazar olarak görmeye başladı.

yüksek öğrenim yıllarında desteklediği kerensky'nin iktidara gelişine ve başından beri yanlış ve tehlikeli gördüğü bolşevik devrimi'ne tanık oldu. savaştan kaçarak ailesiyle birlikte kırım'a yerleşti ve orada yüksek öğrenimini tamamladı. son komünist zaferi babasının eczanesine haciz getirdi ve yoksulluk dönemi başladı.ailesi kırım'dan döndüğünde, o felsefe ve tarih üzerinde araştırma yapmak üzere petrograd üniversitesi'ne girdi. 1924'te mezun olurken, hakkında soruşturma başlatıldı, üniversite dağıldı ve komünistler üniversite yönetimini devraldı. hayatının giderek kötüleşmesine rağmen onun en çok hoşlandığı şey batı film ve oyunlarıydı. filmlere olan hayranlığı sebebiyle, 1924'te oyun yazarı olarak sinema sanatları enstitüsü'ne girdi.

1925'lerin sonuna doğru birleşik devletleri ziyaret etmek için sovyet rusya'dan ayrılmaya karar verdi. sovyet makamlarına ziyaretinin kısa olacağını söylemesine rağmen rusya'ya bir daha asla dönmemeye kararlıydı. 1926'nın şubat ayında new york'a vardı. şikago'da altı hafta geçirdi, vizesini uzattırıp oyun yazarı olarak kariyerine devam etmek üzere hollywood'a gitti. hollywood'daki ikinci gününde demill onu stüdyosunun kapısında beklerken gördü ve kralların kralı film setindeki işleri yürütmeyi teklif ederek, iş ve avans verdi. böylece ayn rand metin okuyucusu oldu. bir sonraki hafta stüdyoda 1929 yılında evlendiği aktör frank o'connor'la tanıştı. frank'ın ölümü ile sona eren evlilikleri 50 yıl sürdü.

oyun yazarlığı dışında çeşitli işlerde birkaç yıl çalıştıktan sonra bir film stüdyosunda vestiyer olarak çalıştı ve kırmızı piyon adlı oyun metnini 1932 yılında universal stüdyolarına sattı.
ilk romanı olan "we the living" (yaşamak istiyorum) 1933'te tamamladı1. roman, sovyet rusya'da komünist rejimin baskılarını ve insanların sıkıntılı yıllarını anlatmaktadır. otobiyografik yönü ağır basan romanda baskıcı komünist rejimin bireylerin hak ve hürriyetlerine müdahalesi anlatılır. romanda yoğun bir sosyal hayat görüntüsü altında bireyin özel hayatının yok oluşu göz önüne serilmektedir. rand'ın bu romanı yayınevleri tarafından reddedildi. yıllar sonra amerika'da macmillian ve ingiltere'de cassell adlı yayımcılar tarafından (1936) yayınlandı.

1935 yılında "the fountainhead" (pınar)2 adlı romanını yazmaya başladı. hikaye geleneksel standartlara karşı olan, savaşta doğruluktan taviz vermeyen ve aynı zamanda kendisini de hezimete uğratmaya çalışan güzel bir kadına aşık olan zeki, genç bir mimarı anlatmaktadır. şu ana kadar 6 milyondan fazla satılan bu roman her yıl 100 binden fazla genç okuyucuya ulaşıyor. ayn rand pınar'ı şöyle tasvir ediyor: sonu ne olursa olsun insanoğlu yaşamının şafağında doğası ve hayat potansiyeliyle ilgili mükemmel vizyonunun peşine düşer. bu vizyonu bulmak için bir kaç ipucu vardır. pınar bunlardan biridir. pınar son kısmında gençlik ruhunun önemini vurgulamakta, insanın şerefinin önemine işaret etmekte ve bunların hangi ortamda yaşayacağını göstermektedir. pınar da 12 yayıncı tarafından reddedildi fakat sonunda bobbs-merrill tarafından yayına kabul edildi. roman 1943'te yayınlandı, hemen klasik haline geldi ve ayn rand da romanla birlikte bireyci felsefenin şampiyonu olarak tanındı. ayn rand 1943'ün sonlarına doğru pınar'ın senaryosunu yazmak üzere hollywood'a geri döndü, ancak savaş zamanının kısıtlamaları bu projeyi 1948 yılına kadar erteledi. bu arada "anthem"3 (ben) hikâyesini yazdı. ancak hikâyedeki fikir ve olaylarda hiçbir değişiklik yapmadan, sadece içindeki birtakım aşırı kelimeleri çıkarttı. "ben"; bir nükleer savaştan sonra ortaya çıkan totaliter sistemde yaşayan bir kimsenin, sözlüklerden ve toplumsal hayattan silinen, yeri "biz" kelimesi tarafından doldurulan "ben" kelimesini ve kendini keşfedişinin hikayesidir. rand bu hikayede "gerçek özgürlük"ün ne olduğunu en kısa ve en veciz bir şekilde dile getirmiştir.prodüktör hal wallis için oyun yazarı olarak çalışan rand, 1943'te, en büyük romanı olan atlas shrugged'ı yazmaya başladı. new york'a geri döndü ve zamanının tamamını atlas shruged'ı tamamlamaya adadı.

1957 yılında yayımlanan atlas shrugged onun en büyük başarısıydı ve son roman çalışması oldu. bu roman abd'de entellektüel açıdan bir dönüm noktası olmuştur ve 40 yılı aşkın bir süredir best-sellerdir. dünyanın motorunu durduracağını söyleyen ve gerçekten durduran bir adamın hikayesidir. dünyanın motoru nedir? her insanın motive edici gücü nedir? günümüzün uzmanları bu kitabın bir felsefî devrim olduğunu söylemektedir.
rand kendisini aslında roman yazarı olarak görmesine rağmen, hayâlî roman kahramanları yaratarak, bireyci felsefesinin ilkelerini tanıtırken insanlara veya en azından düşünme zahmetine katlananlara kendi içinde tutarlı, dürüst ve rasyonel bir yaşama tarzı sunmayı amaçlıyordu. bundan dolayı rand, objektivizm felsefesi hakkında yazmaya ve dersvermeye başladı. bir röportajda ayn rand'a objektivizmin önkabulleri nelerdir ve nereden başlar diye sorulduğunda şöyle demiştir: objektivizm mevcudiyetin varolduğu aksiyomuyla başlar. bu aksiyom objektif bir gerçekliğin duygularımızdan, hislerimizden, dileklerimizden, umutlarımızdan veya korkularımızdan bağımsız olarak varolduğunu belirtir. objektivizm insanın gerçekliği algılamak ve eylemlerine yol göstermek için tek aracının mantık olduğunu savunur. mantık derken insanın duyularıyla elde ettiği bilgileri tanımlayan ve düzene sokan işlem kastediliyor. objektivist etiğin değer standardı, insanın insanca vasıflarını muhafaza ederek yaşaması, yani insan hayatı için, ya da diğer bir deyişle rasyonel bir varlığın kendine yakışır şekilde hayatta kalması için gerekli olan neyse odur. objektivist etik özünde insanın kendi iyiliği için yaşadığını, kişisel mutluluğunun en yüksek ahlâkî amacı olduğunu ve ne kendini başkaları için ne de başkalarını kendisi için feda etmesi gerektiğini savunur.

ayn rand 1962'den 1976'ya kadar felsefî denemeler yazmaya devam etti. makaleleri 9 kitapta toplandı ve objektivizme ilgi duyanların felsefî çalışmalarda ilk başvuru kaynağı oldu. ayn rand 6 mart 1982'de new york'daki apartman dairesinde öldü.

ayn rand'ın hayattayken yayımlanan her kitabı hâlâ basılmaktadır. kitapları her yıl 500.000 adet satılmaktadır. şimdiye kadar satılan rand kitaplarının sayısı toplam 20 milyondan fazladır. ölümünden sonra da bazı çalışmaları izleyicileri-hayranları tarafından yayınlandı. onun insana bakış açısı ve felsefesi binlerce okuyucunun yaşamını değiştirdi rand'ın amerikan kültürüne olan etkisinin büyümesiyle birlikte ülkedeki felsefî hareketlilik arttı.

filozofun diğer eserleri objektivizmi anlatan makalelerinden oluşturulan kitaplardır: for the new intellectual, capitalism:the unknown ideal, the romantic manifesto, the new left, objectivist epistemology, basic principles of the objectivism, objectivist newsletters, the virtue of selfish philosophy: who needs it?